Hai unhas palabras áureas que a Historia repite como un eco e que a natureza reclama como un deber lexítimo ao ser humano. Son unha máxima moral, un ensino milenario, unha petición e tamén un recordo, e un símbolo para todos os namorados da verdade e o saber: “Coñéceche a ti mesmo”
Esta máxima foi atribuída a un dos Sete Sabios Gregos, personaxes históricos cuxa prudencia e visión espiritual fixo que penetrasen todos eles no mito e fosen representados xuntos en pinturas, mosaicos, escenificacións teatrais: os seus consellos e ensinos, lapidarios sempre, parecen xoias e cada unha delas pode moi ben converterse nun lema de vida.
Os historiadores gregos e romanos din que gran parte destas máximas estaban gravadas nos muros do Templo de Apolo, Deus da Harmonía, no santuario de Delfos. E tamén que o “Coñéceche a ti mesmo”, con letras de ouro, figuraba no frontispicio de devandito Templo e que Platón completaría esta máxima engadindo: “Coñéceche a ti mesmo e coñecerás aos Deuses e ao Mundo” pois o ser humano, como microcosmos, é o resumo e espello de todo canto vive e alenta no universo, en todos os seus planos de conciencia.
De todos os xeitos, se esta máxima chegou ata nós, e é tan coñecida, é grazas a Sócrates, este personaxe grego que se converteu no símbolo mesmo da Filosofía e do diálogo racional que busca o sentido da vida e a verdade detrás de todos os veos e aparencias. Unha máxima que incita a buscar dentro dun mesmo as respostas, pois descubrir e coñecer a propia alma é coñecer e descubrir a alma de todo o que existe. Os gregos de fai case mil anos, e a través deles a nosa civilización occidental, modelaron as súas vidas e mentes axudados por estas máximas de lume imperecedero, aínda que, como é lóxico, non sempre souberon aterse a elas.
Podemos recordar algunhas das sentenzas dos Sete Sabios Gregos, todas elas son regras de ouro da difícil Arte de Vivir se se usan como ferramentas para formar o propio carácter, e non só como un “obxecto intelectual” estéril:
“Non desexes o imposible” (Quilón de Esparta),
“A medida é o mellor” (Cleóbulo de Lindos),
“O exercicio do poder mostra á persoa tal e como é” (Pítaco de Mitilene),
“Non fagas nada por diñeiro” (Periandro de Corinto)
“Nada en exceso” (Solón),
“Non permitas que a túa lingua vaia máis rápido que a túa intelixencia” (Bias de Priene).
Algúns investigadores atribúen o “Coñéceche a ti mesmo” a Tales de Mileto, o filósofo jonio que expuxo o famoso teorema das liñas paralelas cortadas por dúas rectas, teorema que é unha expresión xeométrica da Lei de Analogía na Natureza e que enlaza o mundo dos Números (Aritmética) co da Xeometría, é dicir, o das verdadeiras causas cos verdadeiros efectos.
A caída do Imperio Romano significou o fin desta forma de pensar e de vivir, tan mesurada e prudente, pero a máxima Coñéceche a ti mesmo foi, é e será a bandeira e insignia dos namorados da sabedoría. ¿Por que? Podemos responder con outra dos ensinos atribuídos aos Sete Sabios Gregos: de todos os hábitos do ser humano, o máis pernicioso e común, o que máis dor lle causa e o que en definitiva arrebata o seu tempo de vida, é o querer ser diferente de quen somos, é dicir, querer imitar a outro ou compararnos innecesariamente aos demais. E a verdade é que nos pasamos a vida imitando aos outros no canto de buscar no fondo da alma que é o que temos que ofrecer ao mundo, quen e como somos realmente e como desenvolver esa natureza interior, a única que nos pode outorgar a verdadeira felicidade. Os filósofos exipcios e hindús compararon este proceso de crecemento e apertura da alma co crecemento do loto e como este abre os seus pétalos a un Sol de pura autenticidade por encima das correntes enfangadas do mediocre e masificante. Dixeron tamén que a nosa esencia verdadeira é como unha estrela e que debemos camiñar en dirección a esa estrela. Coñecerse a si mesmo é arrincarse a máscara, desvelar quen somos, saír da masa, espertar o individuo. É xa que logo o principio da liberdade interior: ¿pode un león que sempre viviu como ovella e que ata creu que era unha ovella ser libre como ovella? Non, só poderá ser libre desde a súa verdadeira natureza, é dicir, como león, e cando esperte ao seu Ser León pareceralle que toda a súa vida anterior foi como un soño.
No ronsel funerario (stecci) dun sabio da tradición mística bogomil, do século XI ou XII, figura a seguinte inscrición:
“Ti que les nesta, a miña pedra, talvez fuches ata a estrela e regresaches, xa que alí non hai máis nada que ti mesmo de novo”
Ese “Ti mesmo” é a chave que abre todas as portas, pois qué portas pódense abrir sendo outro. Se camiñando pola noite atopámonos unha corda e cremos que é unha serpe, o medo que pasemos, todos os movementos que realicemos, etc. son inútiles, porque non se trata dunha serpe, senón dunha corda. Así, a vida que construímos crendo ser “outro” diferente de Quen-somos-realmente, sen espertar á nosa verdadeira natureza é un espellismo, unha perda de tempo e, afastados da nosa verdadeira senda, un camiño de dor.
Cando a nosa alma se abre á bendición dun ceo estrelado, cando sentimos que esperta coa suavísima paleta de cores dun amencer, cando se estremece coa pureza e vigor dunha fervenza ou parece que danza ao contemplar o abalo das ramas dunha árbore e o titilar das súas follas bicadas polo vento… Por que se presenta a natureza como unha promesa, como unha esperanza, como un desafío, como unha canción, como unha árbore máxica cuxos froitos de ouro son as infinitas respostas que nela podemos ler? O eco desta canción da vida na nosa alma fainos pensar que esas imaxes e estas verdades viven e esperan dentro. Se non fose así, a beleza da natureza non acharía resposta na alma. Coñecerse a si mesmo é coñecer o segredo da natureza, é atopar dentro dun montañas e vales, estrelas e lodo tamén, é atopar o punto de converxencia do camiño de vida e o camiño da alma, o misterio da Dobre Espiral. Coñecerse a si mesmo é saber que nos achamos nun labirinto, e tamén atopar o fío de prata, o fío de Ariadna que nos permita saír feliz e triunfalmente. Coñecerse a si mesmo é a pedra angular para ser fieis a nós mesmos, e sen fidelidade aos nosos compromisos e soños. È dicir, a nós mesmos, a vida é un inferno e unha mascarada.
José Carlos Fernández (Revista Esfinge)
Leave A Comment